Deklerasyon: Covid19 Pandemisinde Fizyoterapistin Rolü

TÜRKİYE FİZYOTERAPİSTLER DERNEĞİ DEKLERASYONU

 COVİD19 PANDEMİSİNDE FİZYOTERAPİSTİN ROLÜ

08.04.2020

Türkiye Fizyoterapistler Derneği (TFD), Dünya Sağlık Örgütünün COVİD19 Pandemisini ilan etmesi ile Türkiye'deki fizyoterapistlerin, bu salgından toplumun korunması ve hastalananların tedavi ve rehabilitasyonuna yönelik gerçekleştireceği hizmetlerin kamuoyu ve Sağlık Bakanlığı ile paylaşılması için bu bildirgeyi yayınlamaktadır.

Hükümetimizin Türkiye´nin COVİD19 salgınına karşı politika geliştirirken ve uygularken, virüsün yayılmasını önlemek ve vatandaşlarımız üzerindeki etkisini hafifletmek için yeni yatırımlar yaparken, bu politikaların oluşturulması sırasında fizyoterapistlerin temel rolünü ve katkılarını da içerdiğinden emin olmak istiyoruz.

Türkiye Fizyoterapistler Derneği olarak, üyelerimizin mesajlarının ve dileklerinin ve kliniklerde çalışan meslektaşlarımızın özverili yaklaşımlarının, T.C. Sağlık Bakanlığı ve Bakanlığa bağlı ilgili daire ve müdürlükler tarafından farkında olunmasını rica ediyoruz. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin de, COVİD19 salgını ile karşılaştıkları bugünlerde, fizyoterapistlerin sağlık uygulamalarındaki temel rolünü daha kapsamlı olarak açıklamaya yönelik olarak attığımız bu adımların farkında olmasını diliyoruz.

Bu açıklama, Türkiye Fizyoterapistler Derneği’nin savunuculuk stratejisinin bir parçasıdır; bu nedenle Cumhurbaşkanımız, Sağlık Bakanımız ve ilgili yetkililerle paylaşılacaktır.

Türkiye Fizyoterapistler Derneği’nin “Covid19 Salgını Sırasında Vatandaşlarımızı Sağlıklı ve Güvende Tutmada Fizyoterapistin Rolü” ile İlgili Bildirimi Şöyledir:

1. Bulaşıcı  enfeksiyöz  veya salgın hastalıklarda fizyoterapi ve rehabilitasyon  çok önemli bir rol oynamaktadır.
2. Fizyoterapi ve rehabilitasyon,  hastalarda bulaşıcı hastalık salgınlarına bağlı olarak görülen solunum problemleri, aktivite azlığı veya immobilizasyon (hareketsizlik) ile ilişkili komplikasyonlarından kaynaklanan olumsuz etkileri azaltır.
3. Fizyoterapistler tarafından sunulan tedavi ve bakım hizmetleri; vatandaşlarımızı sağlıklı ve aktif tutmada, hastane ve kliniklerin acil  servislerine  başvuru  ihtiyacını  önlemede  oldukça  önemlidir.
4. Fizyoterapistler, hastaların fonksiyonlarını ve bağımsızlık düzeylerini artırarak ve hastaların daha erken dönemde evlerine dönmelerini sağlayarak,  hastane kaynaklarına olan ihtiyacı azaltırlar ve sağlık sistemi üzerindeki ekonomik ve iş gücüne dayalı yükü azaltırlar.
5. Fizyoterapistler, bulaşıcı hastalık tanısı almış olan hastalar,  izolasyonda  olan  veya evde kendini karantinaya almış olan bireyler için fiziksel ve zihinsel sağlığı iyileştirmede oldukça önemli sağlık profesyonelleridir.
6. Fizyoterapistler,  bireylerin ailesine, işine ve toplumsal yaşama daha hızlı geri dönmelerine yardımcı olarak bulaşıcı hastalığın olumsuztoplumsal ve finansal etkilerini azaltırlar.
7. Bir sağlık profesyoneli olarak fizyoterapistler, toplumun sağlığını güvende tutmak üzere hijyen koşulları ve sıkı enfeksiyon kontrolü konusunda eğitim alırlar  ve   çalışma  hayatları  boyunca bu  koşul ve uygulamalara  bağlı kalırlar.
8. Türkiye Fizyoterapistler Derneği, tüm üyelerini Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü ve İl Sağlık Müdürlükleri tarafından verilen tavsiyeleri sık sık kontrol etmeye, bu tavsiyelere uymaya ve uygulamaya çağırır.

COVİD19 Müdahale ve Acil Bakım Hizmetinde Fizyoterapistin Rolü

Ön saflarda sağlık hizmet sağlayıcıları olarak, fizyoterapistler şu konularda çok önemli rol oynamaktadır:

1. Bulaşıcı  hastalık  ile ilgili semptomların tanınması ve  ayırt edilmesi,
2. Hasta eğitimi,
3. Uygun ve zamanında yapılması gereken tedavi kararlarını desteklemek üzere hastaya yön vermek,
4. Hem akut fazda, hem de uzun dönemdeki iyileşme sürecinde olumsuz etkiler yaşayan hastaları tedavi etmek ve gerekli tavsiyelerde bulunmak,
5. Enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkan solunum problemlerini tedavi etmek,
6. Karantinaya veya sosyal izolasyona ikincil olarak gelişen kas sertliği, kas ağrısı, kas zayıflığı veya kas atrofisi, postür bozukluğu, eklem hareket açıklığı veya esneklikle azalma, derin ven trombozu, fiziksel uygunluk veya fiziksel performansta azalma, psikolojik iyi olma halinin azalması veya depresyon gibi komplikasyonları azaltmak,
7. İzolasyon koşullarından kaynaklanan veya kaynaklanacak olan olumsuz durumların önüne geçmek için bireylerin fonksiyonel düzeyini, esnekliğini, kuvvet ve hareketliliğini artırmak.

Türkiye Fizyoterapistler Derneği, Hükümeti COVID19 Salgınında Fizyoterapistleri Desteklemeye ve Korumaya Çağırmaktadır:

1. Bu durumlar için gerekli fizyoterapist işgücünde bir artış planlanmalıdır. Örneğin: geçici personel havuzu oluşturmak ve bunun için yeni fizyoterapistleri işe almak, yakın zamanda emekli olan veya halen klinik olmayan rollerde görevli olan akademik ve araştırma personelini işe almak, farklı nöbet sistemleri ile çalışma planı oluşturmak.
2. Covid19 için açılan yoğun bakım ünitelerinde, Covid19 servislerinde ve göğüs hastalıkları servislerinde yoğun bakım,  pulmoner rehabilitasyon veya kardiyovasküler rehabilitasyon konusunda klinik deneyime sahip fizyoterapistlerin görevlendirilmesine öncelik verilmelidir.  
3. Yoğun bakım ünitelerinde çalışacak fizyoterapistlerin özel bilgi, beceri ve karar alma mekanizmalarına sahip olmaları gerekmektedir. Bu nedenle, yoğun bakım deneyimi olan fizyoterapistlerin önceden belirlenmesi ve bu fizyoterapistlerin özellikle pandemi hastanelerinde ve diğer hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde görev almalarının sağlanması oldukça yararlı olacaktır. Ülkemizde yaklaşık 25 bin erişkin hasta yoğun bakım yatağı bulunduğu düşünülecek olursa,  bu özel alanda Sağlık Bakanlığı tarafından istihdam edilmiş sadece 140 fizyoterapistin ülkemizin bu salgınla mücadelesinde yetersiz kalacağını göstermektedir. Bu fizyoterapistlerin Covid19 salgını öncesinde de sayıca yetersiz olduğu bilindiğine göre sayının artırılması ile ilgili acil önlem alınmalıdır.
4. Yakın zamanda kardiyovasküler fizyoterapi deneyimi olmayan fizyoterapistler hastaneler tarafından belirlenmeli ve covid19 servislerindeki ihtiyacı desteklemek üzere görevlendirilmelidir.
5. İleri yoğun bakım fizyoterapisi becerileri olan fizyoterapistler; fizyoterapiye alınacak Covid19 hastalarını taramak, genç yoğun bakım fizyoterapistlerini  özellikle Covid19’ lu  kompleks hastalar için karar verme konusunda denetlemek  ve gerekli desteği vermek üzere çalıştırılmalıdır. Hastaneler, bu öneriyi uygulamak üzere en uygun klinik fizyoterapist liderlerini belirlemelidir.
6. Yoğun bakım ünitesine  görevlendirilen fizyoterapistler için mevcut öğrenme kaynaklarını sunmalı, fizyoterapi personelinin yoğun bakım oryantasyonu ve kişisel korunma ekipman (PPE) eğitimi konusunda bilgilendirmelidir.
7. Tüm personelin ve fizyoterapistlerde hastane tarafından yapılan planlar hakkında bilgilendirilmelidir. İletişim, etkili klinik hizmetler ve emniyet için çok önemlidir.
8. Yüksek risk altında olduğuna karar verilen personel, Covid19 izolasyon alanına girmemelidir. Personel ve kadrolar planlanırken, Covid19'dan daha ciddi etkilenme konusunda yüksek risk taşıyan personelin göz önünde bulundurulması ve bu personelin COVID-19’u olan hastalara maruz kalmaktan kaçınılması gerekmektedir. Yüksek risk taşıyan personeller; hamileler, belirgin kronik solunum hastalığı olanlar, immün sistemi zayıf olan veya baskılanmış olanlar, 60 yaşından büyük olanlar, kalp hastalığı, akciğer hastalığı, diyabet gibi  şiddetli kronik hastalığı olanlar, nötropeni, yaygın malignite ve immün yetmezliğe yol açan durumlar veya tedaviler alanlar bu gruptadır.
9. İşgücü planlaması yapılırken; kişisel korunma ekipmanlarının takılması ve çıkarılması ile ilgili ek iş yükü gibi pandemiye özgü gerekliliklerin dikkate alınması,  enfeksiyon kontrol işlemlerinin uygulanması gibi kilit klinik olmayan görevlere personel tahsis edilmesindeki ihtiyacın belirlenmesini unutulmamalıdır.
10. Fizyoterapist işgücünü planlamasında; Covid19'u  olan hastaların tedavisinde yer alan personel ile, bulaşıcı olmayan hastaları fizyoterapiye alacak personel arasındaki hareketliliği en aza indirmeli hatta önlemelidir.
11. Fizyoterapistlerin, kişisel koruyucu ekipmanlara öncelikli olarak erişimlerini  ve bunların finansmanı sağlanmalıdır. Kişisel koruyucu ekipmanlara erişim, fizyoterapistlerin gerekli enfeksiyon kontrol protokollerini yaparken hastalara kaliteli  bakım  vermelerini  sağlar.
12. Sağlık hizmeti sunumunda fizyoterapistler; Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Fizyoterapi Konfederasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı´nın enfeksiyon kontrolü için ilgili uluslararası, ulusal ve hastane kılavuzlarını takip etme ve uyma zorunluluğundadırlar.
13. Uzman fizyoterapistler, Covid19 olduğundan şüphelenilen ve/veya tanılanmış hastalar için fizyoterapi uygulamalarının gerekliliğinin ve içeriğinin belirlenmesinde rol almalıdır. Bunun için hekim, hemşire ve fizyoterapistler multidisipliner  bir yaklaşımla hastaların tedavi programını planlamalı ve sevk kılavuzlarını kullanmalıdırlar.
14. Fizyoterapistler solunum, mobilizasyon, egzersiz ve rehabilitasyon ekipmanlarının envanterini belirlemek ve geliştirmek; kullanılacak ekipmanların temin edilmesini sağlama sürecini yönetmek; salgında kullanılan ekipmanların bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan alanlar arasında paylaşılmasını veya kullanılmasını önlemek ve ekipmanlar aracılığı ile olabilecek bulaşmanın önüne geçmek ile  yükümlüdürler.
15. Salgın boyunca sağlık personelinin hem işte, hem de evde, kişisel güvenlik endişesi ve aile üyelerinin sağlığı nedeniyle yüksek bir kaygı düzeyi ile artmış bir iş yüküne sahip olacağı kabul edilmeli, aktif tedavi aşamaları sırasında ve sonrasında personel danışmanlık, bilgilendirme yolu ile desteklenmelidir.
16. Fizyoterapistler, tele-rehabilitasyon ve sanal gerçekliğe dayalı tedavi hizmetlerini vermek üzere en uygun sağlık profesyonelleri olduğundan devlet fonları ile desteklenmelidir. Klinikler, sosyal mesafe protokollerine uyumlandırıldığında, bazı hasta takiplerinin sanal yollarla gerçekleştirilmesini sağlamak, giderek daha önemli hale gelecektir. Bu durum da fizyoterapist  ihtiyacını  ve  fizyoterapistlerin istihdam gereksinimini artıracaktır.

Kaynaklar:

1. Peter Thomas, Claire Baldwin, Bernie Bissett, Ianthe Boden, Rik Gosselink, Catherine L. Granger, Carol Hodgson, Alice YM. Jones, Michelle E. Kho, Rachael Moses, George Ntoumenopoulos, Selina M. Parry, Shane Patman, Lisa van der Lee. ¨Physiotherapy management for COVID-19 in the acute hospital setting: clinical practice recommendations¨, Journal of Physiotherapy, 26 March 2020.

2. https://physiotherapy.ca/cpa-update-advocacy-statement-role-physiotherapy-keeping canadians-safe-during-covid-19-pandemic